چالش‌های معدنی خراسان رضوی در انتظار چاره اندیشی

به گزارش معدن نیوز -خراسان رضوی از نظر معدنی، جزو غنی‌ترین استان‌های کشور است و به همان نسبت با چالش‌های متعددی در این حوزه دست و پنجه نرم می‌کند که اگرچه سال گذشته راهکارهایی برای برون‌رفت از این مشکلات اتخاذ شد اما آثار موقت داشت و نتوانست درمان قطعی برای این موارد باشد.

۴۸ نوع ماده معدنی فلزی و غیرفلزی در خراسان رضوی شناسایی شده است که برخی از آنها شهره جهانی دارند. طلا، مس، کرومیت، سنگ آهن، سیلیس، زغالسنگ، سنگ های قیمتی مانند فیروزه و... جزو ارزشمندترین ذخایر معدنی این استان هستند که تاکنون اقداماتی برای اکتشاف و فرآوری آنها انجام گرفته است اما تا زمانی که حمایت های دولت و بخش خصوصی برای یک سرمایه گذاری درخور در این حوزه انجام نگیرد، تولید کننده نمی تواند امنیت شغلی و مالی احساس کند.

رییس انجمن معادن و صنایع معدنی خراسان رضوی با اشاره به مهمترین مشکلات حوزه معدن این استان در سال گذشته، گفت: پارسال معادن کشور ۴۰۰ هزار میلیارد ریال حقوق دولتی پرداخت کردند که سهم معادن خراسان رضوی از این رقم ۵۰ هزار میلیارد ریال بود، لذا با توجه به درآمد چهار هزار میلیاردی بخش معدن کشور، به طور قطع این بخش نقش پررنگی در حوزه اقتصادی دارد و باید نمایندگانی مطالبه گر در کمیسیون صنایع و معادن مجلس داشته باشد تا به رفع مشکلات بخش معدن کمک کنند.

مجید جمشیدی، مشکل بعدی حوزه معدن را حمل و نقل ذکر و اضافه کرد: بسیاری از معادن خراسان رضوی و نیز کشور تولیدات زیادی دارند اما حمل این بار به سمت کارخانه ها و مراکز مصرف بسیار دشوار است، از سوی دیگر شمار ماشین آلات بخش معدن کم است و معادن به واردات ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی و لودر نیاز بیشتری دارند تا رونق دهنده بخش تولیدات معدنی باشد.

شمار ماشین آلات در بخش معدن کم است و معادن به واردات ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی و لودر نیاز بیشتری دارند تا رونق دهنده بخش تولید معدنی باشدرییس انجمن معادن و صنایع معدنی خراسان رضوی گفت: گاه شیوه نامه هایی در حوزه معدن صادر می شود که با یکدیگر در تناقض است و باید سر و سامانی به این وضعیت داده شود، از سوی دیگر پاسخ استعلامات بخش معدن از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غالبا منفی است به طوری که تقریبا ۸۵ درصد از این استعلامات جواب مثبت نمی گیرد.

وی مشکل دیگر حوزه معدن را واگذاری طولانی مدت پهنه ها به برخی شرکتها ذکر کرد و ادامه داد: طبق قانون، زمانی که پهنه های معدنی به بخش های دولتی و خصوصی واگذار می شود، آنان حداکثر یک سال می توانند آن را در اختیار داشته باشند اما در همین حال شاهد هستیم که برخی شرکت های خاص برای چند سال یک پهنه معدنی را در اختیار دارند.

او اضافه کرد: دولت، عمده معادن را برای اکتشاف به بخش های شبه دولتی واگذار می کند در حالی که معادن برای استخراج باید در اختیار شرکتهای خصوصی قرار گیرد تا عملکرد بهتری داشته باشند.

فعالان اقتصادی در حوزه معدن با تاکید بر لزوم برنامه ریزی و توسعه نگاه راهبردی در بخش معدن، تدوین یک بسته پیشنهادی برای رفع مشکلات را چاره کار می دانند.

در این راستا نائب رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به برنامه ریزی کمیسیون برای تدوین یک بسته پیشنهادی در حوزه معدن و صنایع معدنی گفت: مقرر شده است مهمترین مشکلات حوزه معدن و صنایع معدنی به صورت اولویت دار تدوین شده و در اختیار مدیران مربوطه در سطوح مختلف قرار گیرد.

آریوبرزن مافی با تاکید بر ضرورت توجه به صنایع معدنی در راستای پرهیز از خام فروشی، اظهار کرد: در چرخه فرآوری مواد معدنی، خلق ارزش افزوده تصاعدی انجام می گیرد، بر همین اساس، این کمیسیون در راستای بررسی راههای افزایش کارآمدی و بهره وری در معادن، در حال برنامه ریزی و تیم سازی است.

وی بیان کرد: در این کمیسیون همچنین کمیته‌های خاصی برای بررسی و مداقه در مباحث فرآوری، تولید، ماشین آلات و… با تاکید بر تدوین برنامه‌ای برای معدن کاری هوشمند یا معدنکاری نسل چهارم تشکیل می شود، از این‌رو، از اعضای کمیسیون تقاضا شده است نظرات و پیشنهادهای خود را برای تشکیل کمیته هوش مصنوعی به ما منتقل کنند.

دبیر کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این باره گفت: نخستین گام پیش رو تدوین بسته پیشنهادی معدن و صنایع معدنی است، برخی پیشنهادها در سطح استان قابل اجرا است و برای پیشنهادهایی که نیاز به اقدام ملی دارد، از مدیران وزارتخانه و شورای عالی درخواست پیگیری خواهیم کرد.

عماد رجحانی اظهار کرد: وظایفی که در ابتدای سال گذشته به عهده کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی استان گذاشته شد شامل مواردی چون پایش محیط کسب و کار حوزه تخصصی کمیسیون، ارائه راهکار کارشناسی برای حل مشکلات و موانع تولید، هماهنگی با سایر کمیسیون‌ها در راستای پیشبرد اهداف و برنامه‌ها، استماع نظرات اعضا و کلیه فعالان اقتصادی حوزه تخصصی کمیسیون بود.

تامین خوراک، نیروی کار حرفه‌ای، تکنولوژی تولید و بهره‌وری، اتصال به زنجیره‌های ارزش، حمل و نقل و لجستیک، از مهم‌ترین سرفصلهای مسائل صنایع معدنی است که باید برای هر یک از آنها چاره اندیشی شودوی به نبود برنامه ریزی راهبردی در زمینه صنایع معدنی به عنوان عامل مهم مسائل معدنی اشاره کرد و افزود: تامین خوراک، نیروی کار حرفه‌ای، فناوری روز تولید و بهره‌وری، اتصال به زنجیره‌های ارزش، حمل و نقل و پشتیبانی، از مهم‌ترین سرفصل های مسائل صنایع معدنی است که باید برای هر یک از آنها چاره اندیشی شود.

رجحانی یادآور شد: کمیسیون در سال پیش رو بر مباحثی همچون زنجیره های ارزش، ملاحظات و محدودیت های آتی، پیگیری پرونده های جاری و… تمرکز خواهد کرد و این اهداف را از طریق برگزاری همایش، دوره های آموزشی، رویدادها و نمایشگاه ها و مطالعات و پژوهش ها پیگیری خواهد کرد.

عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی نیز ناترازی آب و برق را یکی از چالش‌های اصلی صنایع معدنی دانست و گفت: در حوزه معادن با مشکلات جدی از جمله معارض عمومی و دولتی اعم از محیط زیست، منابع طبیعی و… مواجه هستیم.

علی اوحدی یادآور شد: درصدد هستیم تا مانند "سنگان خواف"، طرحی را در قالب یک بلوک معدنی ارائه کنیم تا معادنی که نیازمند زیرساخت، طرح و کمبودهای مشابه هستند، در یک رسته مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند؛ به بیان دیگر سازمان نظام مهندسی معدن طرحی را تهیه خواهد کرد تا معادنی که دارای مشکلات مشترک و زیرساخت‌های مورد نیاز مشابه هستند، در یک رسته قرار گیرند تا بهتر بتوان برای آنها مطالبه گری کرد.

وی اظهار کرد: گفته می‌شود قیمت انرژی در حوزه معادن باید آزاد شود؛ در مقابل لازم است در زمینه رفع تعهدات ارزی نیز به سمت قیمت بازار حرکت شود و همچنین قیمت گذاری های دستوری حذف شود.

رییس انجمن صنایع کانی غیرفلزی خراسان رضوی نیز در این باره گفت: هم اکنون برای ۲۰ هزار نفر در معادن سنگ آهن سنگان اشتغالزایی شده و این در حالی است که این منطقه ظرفیت ایجاد ۱۰۰ هزار نفر اشتغال را دارد، متاسفانه با وجود سرمایه گذاری‌های کلان در سنگان، یک آزمایشگاه مجهز که بتواند در این حوزه ارزش افزوده ایجاد کند، ایجاد نشده است.

عباس یوسفی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته شرکت‌های بزرگی در حوزه معدن فعال هستند و بسیار هم موفق عمل می‌کنند. این مجموعه‌ها دارای شرکت‌های کوچکی هستند که بیشتر خدمات راهبردی توسط آنها و همگام با آخرین فناوری روز ارائه می‌شود. اما در مقابل، در ایران یک سرمایه گذار به تنهایی به فکر تمام زنجیره تولید اعم از مواد اولیه، ماشین آلات، حمل و نقل و… است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با پذیرش همه مشکلات مربوط به حوزه معدنی استان، از رشد ظرفیت تولید در این بخش در سال گذشته خبر داده و وضعیت پیشرفت در این بخش را بهتر عنوان کرد.

امیررضا رجبی گفت: پارسال فرآوری صنایع معدنی در حوزه تولید فولاد خام در خراسان رضوی نسبت به سال قبل از آن ۴۶ درصد، تولید آهن اسنفجی ۶۲ درصد و تولید گندله و کنسانتره نیز افزایش داشته است.

وی با اشاره به افزایش حقوق دولتی معادن در دولت سیزدهم اظهار کرد: در ۲ سال و نیم فعالیت این دولت، میزان دریافت حقوق دولتی در استان نسبت به مدت مشابه دولت قبل ۷.۵ برابر شده است، به طوری که از ۱۷ هزار میلیارد ریال به ۱۳۰ هزار میلیارد ریال رسیده است.

رجبی به افزایش سرمایه گذاری در حوزه معدن طی سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: پارسال ۷۰ پروانه بهره برداری معدنی در قالب مزایده یا صدور پروانه جدید در استان خراسان رضوی صادر شد که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۸ درصد افزایش داشته است، همچنین پارسال ۱۸۳ پروانه اکتشاف معدنی و ۵۳ گواهی کشف معدنی در خراسان رضوی صادر و مطالعات ژئوفیزیک هوایی مناطق غرب استان شامل سبزوار و کاشمر نیز به انجام رسید.

جلب مشارکت مردم و پویش صرفه جویی در مصرف گاز در زمستان پارسال منجر به صرفه‌جویی روزانه بیش از یک میلیون مترمکعب گاز در استان و اختصاص آن به بخش تولید شده استمدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به ناترازی انرژی و تبعات آن برای صنایع معدنی استان گفت: جلب مشارکت مردم و پویش صرفه جویی در مصرف گاز در زمستان پارسال منجر به صرفه‌جویی روزانه بیش از یک میلیون مترمکعب گاز در استان و اختصاص آن به بخش تولید شد که این موضوع باعث افزایش تولید صنعتی به ویژه در حوزه فولاد و محصولات فولادی شد.

رجبی با بیان اینکه ۳۰ درصد از ذخایر سنگ آهن کشور متعلق به خراسان رضوی است، افزود: ذخایر معدنی مانند فیروزه و سنگ این استان نیز در دنیا کم نظیر است، این استان ۷.۵ درصد از ذخایر معدنی کشور را در اختیار دارد، زنجیره تولید را در فولاد کامل کرده و در حال تکمیل زنجیره های تولید مس، طلا و کرومیت است.

وی اضافه کرد: خراسان رضوی قطب دوم زنجیره فولاد، قطب سوم خودروسازی (برخورداری از هشت درصد تولید خودرو و ۱۸ درصد قطعه سازی در کشور)، سومین استان در تولید سیمان و دارای رتبه کشوری در تولید لامپهای ال.ای.دی، شیشه فلوت جزو، ورق از ضایعات کاغذ، ونتیلاتور، سی تی اسکن، چینی، کاشی و سرامیک است.