چگونه قدرت گرفتن دلار می‌تواند رشد جهانی را تضعیف کند

در سال ۱۹۷۱، جان کانلی، وزیر خزانه‌داری وقت ایالات متحده، به همتایان اروپایی خود گفت که “دلار، پول ماست، اما مشکل شماست.” با اینکه از آن زمان تاکنون اقتصاد جهانی دگرگون شده است، اما این جمله هنوز هم درست است.

با وجود اینکه ارزش دلار عمدتاً از شرایط داخلی آمریکا تعیین می‌شود، نوسانات آن همواره تأثیرات بزرگی بر سراسر جهان می‌گذارد. یکی از این نوسانات بزرگ ممکن است به‌زودی رخ دهد، زیرا به نظر می‌رسد سیاست‌های اقتصادی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا وعده داده است، دلار را با سرعت بالایی تقویت خواهد کرد. این موضوع برای رشد اقتصاد جهانی پیامدهای منفی خواهد داشت.

هنوز دقیقاً مشخص نیست که ترامپ از میان برنامه‌های اقتصادی خود، کدام را دنبال و اجرایی خواهد کرد؛ اما اشتیاق موجود در بازار سهام آمریکا سرنخ‌هایی به دست می‌دهد که سرمایه‌گذاران چه انتظاراتی دارند (شاخص S&P 500 در تاریخ ۶، ۷ و ۸ نوامبر، رکوردهای پی‌درپی زد). معامله‌گران معتقدند که دولت جدید سود شرکت‌های آمریکایی را از طریق کاهش مالیات و کاهش مقررات افزایش خواهد داد، هم‌زمان که بدهی‌های دولت نیز افزایش می‌یابد.

ترکیب کسری‌های بالاتر و افزایش تورم، ممکن است فدرال رزرو را مجبور به افزایش نرخ بهره نگه دارد. این نرخ‌های بهره بالاتر، دارایی‌های دلاری را جذاب‌تر می‌کند و در نتیجه، ارزش دلار را تقویت خواهد کرد.

بخشی از این سناریو در حال حاضر محقق شده است. در تاریخ ۷ نوامبر، فدرال رزرو همان‌طور که انتظار می‌رفت، نرخ بهره خود را یک چهارم درصد کاهش داد و محدوده هدف خود را به ۴.۵ تا ۴.۷۵ درصد رساند. اما جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، اعلام کرد که احتمال دارد فدرال رزرو در نشست دسامبر نرخ‌ها را ثابت نگه دارد. این احتمال موجب افزایش ارزش دلار نسبت به سبد گسترده‌ای از ارزها در چهار هفته گذشته به میزان ۱.۵ درصد شده است.

افزایش ارزش دلار اغلب با کاهش چشم‌انداز اقتصادی جهانی همراه است. یکی از دلایل این امر، این است که در دوره‌های بحرانی، سرمایه‌گذاران تمایل دارند دارایی‌های پرخطر خود را بفروشند و دارایی‌های امنی مانند دلار و اوراق قرضه آمریکا را خریداری کنند.

تحقیق صندوق بین‌المللی پول که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان داد که افزایش ۱۰ درصدی ارزش دلار، تولید اقتصادی کشورهای نوظهور را پس از یک سال به میزان ۱.۹ درصد کاهش می‌دهد و کشورهای ثروتمند نیز شاهد کاهش ۰.۶ درصدی تولید اقتصادی خود خواهند بود. آثار منفی دلار قوی برای اقتصادهای نوظهور تا دو سال و نیم و برای کشورهای ثروتمند به مدت یک سال باقی می‌ماند.

نوسانات ارزش دلار از دو کانال اصلی بر اقتصاد جهانی اثر می‌گذارد: تجارت و مالی. بیش از ۴۰ درصد تجارت جهانی، که عمده آن شامل آمریکا نمی‌شود، با دلار انجام می‌شود. افزایش ارزش دلار، هزینه واردات را افزایش می‌دهد و تقاضا برای کالاهای خارجی را کاهش داده و حجم کلی تجارت را کم می‌کند. همچنین، افزایش هزینه خرید کالاهای واسطه‌ای، خطر فروپاشی زنجیره‌های تأمین طولانی را افزایش می‌دهد.

به همان اندازه مهم، اثرات مالی دلار قوی است. برای کشورها و شرکت‌هایی که بدهی‌های دلاری دارند اما منبع درآمد دلاری ندارند، تقویت دلار، بدهی و هزینه بهره آن‌ها را افزایش می‌دهد. افزایش نرخ بهره در آمریکا، همراه با افزایش دلار، سرمایه‌گذاری در دیگر نقاط جهان را نیز کمتر جذاب می‌کند و باعث خروج سرمایه از بازارهای نوظهور می‌شود. این امر بانک‌های مرکزی در اقتصادهای نوظهور را مجبور می‌کند تا نرخ بهره خود را افزایش دهند و شرایط اعتباری را محدود کنند.

این تأثیر افزایش هزینه‌های وام‌گیری در خارج از آمریکا مشهود است. در ساعات اولیه ۶ نوامبر، زمانی که نتیجه انتخابات مشخص شد، بازدهی اوراق قرضه آمریکا به شدت افزایش یافت. بازدهی اوراق قرضه استرالیا، نیوزیلند و ژاپن نیز بالا رفت. برخی از این افزایش‌ها با کاهش نرخ بهره فدرال رزرو معکوس شدند، اما این وقفه ممکن است موقتی باشد.

اینکه دلار قوی تا چه مدت ادامه خواهد داشت، هنوز مشخص نیست. خود ترامپ مدت‌هاست که از دلار قوی انتقاد کرده و معتقد است که به تولیدکنندگان داخلی آسیب می‌زند و مشاغل آمریکایی را تهدید می‌کند. اما او نمی‌تواند فدرال رزرو را وادار به کاهش نرخ‌ها کند.