معدن‌نیوز بررسی کرد:
سقوط قیمت نفت برنامه‌های اقتصادی بلندپروازانه عربستان سعودی را به چالش کشید
عربستان سعودی، که ثروتش به‌طور جدایی‌ناپذیری به درآمدهای نفتی وابسته است، پس از سقوط قیمت نفت خام با فشار فزاینده‌ای برای افزایش بدهی یا کاهش هزینه‌ها مواجه شده است. این وضعیت، برنامه‌های بلندپروازانه این کشور برای تأمین مالی طرح تنوع‌بخشی به اقتصادش را پیچیده کرده است.
عربستان سعودی، که ثروتش به‌طور جدایی‌ناپذیری به درآمدهای نفتی وابسته است، پس از سقوط قیمت نفت خام با فشار فزاینده‌ای برای افزایش بدهی یا کاهش هزینه‌ها مواجه شده است. این وضعیت، برنامه‌های بلندپروازانه این کشور برای تأمین مالی طرح تنوع‌بخشی به اقتصادش را پیچیده کرده است.
قیمت نفت به دلیل نگرانی‌ها از تأثیر جنگ تجاری بر رشد جهانی و تصمیم غیرمنتظره برخی تولیدکنندگان اوپک‌پلاس، از جمله عربستان سعودی، برای افزایش برنامه‌های تولید خود، به پایین‌ترین سطح در نزدیک به چهار سال گذشته سقوط کرده است. این کاهش قیمت، ده‌ها میلیارد دلار از درآمدهای عربستان را تهدید می‌کند، در حالی که کاهش برنامه‌ریزی‌شده سود سهام شرکت دولتی انرژی، آرامکوی سعودی، نیز به این مشکلات افزوده است.
صندوق بین‌المللی پول و اقتصاددانان تخمین می‌زنند که ریاض برای متعادل کردن بودجه خود به قیمت نفت بالای ۹۰ دلار در هر بشکه نیاز دارد. قیمت نفت خام برنت این هفته به زیر ۶۵ دلار سقوط کرد.
چشم‌انداز ۲۰۳۰
در حالی که عربستان سعودی برنامه اصلاحات چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود را خارج از بودجه تأمین مالی می‌کند، دولت برای پیشبرد پروژه‌های عظیم زیرساختی مرتبط با این برنامه، که هدف آن رهایی اقتصاد از “اعتیاد به نفت” اعلام‌شده توسط خود این کشور است، نیاز به هزینه‌های قابل‌توجهی دارد. این پروژه‌ها شامل شهر آینده‌نگر نئوم، بازی‌های زمستانی آسیایی ۲۰۲۹ با برف مصنوعی و دریاچه آب شیرین دست‌ساز، و جام جهانی ۲۰۳۴ است که برای آن ۱۱ استادیوم جدید ساخته خواهد شد و استادیوم‌های دیگر بازسازی می‌شوند. کاهش درآمدهای نفتی، این پروژه‌های عظیم را در معرض خطر تأخیر یا کاهش مقیاس قرار می‌دهد.
کران یانگ، پژوهشگر ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا، می‌گوید: «عربستان سعودی احتمالاً به تأمین مالی از طریق بدهی وابسته خواهد شد و با توجه به کسری دوگانه‌ای که در سال ۲۰۲۴ تجربه کرد، مجبور است برخی از قراردادهای برنامه‌ریزی‌شده را به تعویق بیندازد یا مقیاس آن‌ها را کاهش دهد.» پیش از اعلام تعرفه‌های آمریکا، او گفته بود که تحلیلگران انتظار داشتند بدهی عمومی عربستان در سه سال آینده ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد. آمار رسمی نشان می‌دهد که بدهی عمومی در سال ۲۰۲۴ با ۱۶ درصد افزایش به بیش از ۳۲۴ میلیارد دلار رسید.
سود سهام آرامکو نیز انتظار می‌رود امسال یک‌سوم کاهش یابد، به این معنا که دولت و صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) به ترتیب حدود ۳۲ میلیارد دلار و ۶ میلیارد دلار کمتر دریافت خواهند کرد، بر اساس محاسبات رویترز. نفت در سال گذشته ۶۲ درصد از درآمدهای دولت را تشکیل می‌داد. ریاض در بودجه سال ۲۰۲۵ خود که در نوامبر منتشر شد، درآمد نفتی را پیش‌بینی نکرده، اما کاهش ۳.۷ درصدی در کل درآمدها را برآورد کرده است.
بازتنظیم اولویت‌ها
تحلیلگران می‌گویند که صندوق سرمایه‌گذاری عمومی نیز احتمالاً به دنبال تأمین مالی اضافی خواهد بود. یاسر الرمیان، رئیس این صندوق، سال گذشته اعلام کرد که قصد دارد سرمایه‌گذاری‌های سالانه را از ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار به ۷۰ میلیارد دلار بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ افزایش دهد. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی از اظهارنظر خودداری کرد. عربستان سعودی سال گذشته یکی از بزرگ‌ترین ناشران بدهی در بازارهای نوظهور بود و دولت تاکنون در سال جاری ۱۴.۴ میلیارد دلار از طریق اوراق قرضه جمع‌آوری کرده است. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی، که سال گذشته ۲۴.۸ میلیارد دلار از طریق اوراق قرضه و وام‌ها قرض کرده بود، در سال ۲۰۲۵ تاکنون ۱۱ میلیارد دلار جمع‌آوری کرده است. چندین نهاد مرتبط با دولت نیز میلیاردها دلار دیگر جذب کرده‌اند.
این صندوق صدها میلیارد دلار در اقتصاد محلی سرمایه‌گذاری کرده است، از یک شرکت لبنیات شتر گرفته تا نئوم، شهری عظیم و آینده‌نگر در بیابان.
نیل کویلیام، پژوهشگر همکار در برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس در لندن، می‌گوید که قیمت‌های پایین‌تر نفت «احتمالاً به بازنگری اولویت‌های پروژه‌های بزرگ، منطقی‌سازی بیشتر، بازبینی زمان‌بندی‌های تحویل و کاهش نیروی کار پروژه‌ها منجر خواهد شد.» با این حال، او معتقد است که دولت احتمالاً ریسک کوتاه‌مدت قیمت‌های پایین‌تر نفت را در برابر منافع بلندمدت آن قابل‌قبول می‌بیند، با توجه به نسبت پایین بدهی به تولید ناخالص داخلی و اعتماد وام‌دهندگان.
سخنگوی وزارت دارایی اعلام کرد که این وزارتخانه در حال «بازتنظیم و اولویت‌بندی» هزینه‌ها است تا اطمینان حاصل کند که اقتصاد، از جمله بخش خصوصی، بتواند «خود را هماهنگ کند» و از «گرم شدن بیش از حد اقتصاد» جلوگیری شود. او افزود: «ما در حال ارزیابی تحولات اخیر هستیم و آماده‌ایم هر تصمیم سیاستی لازم را برای اطمینان از استحکام موقعیت مالی خود اتخاذ کنیم.
ما همچنان اطمینان داریم که اکثر اهداف چشم‌انداز ما یا محقق شده‌اند یا در مسیر تحقق قرار دارند و ما رویدادهای کلیدی که میزبانی می‌کنیم را به انجام خواهیم رساند.»
سقوط قیمت نفت همزمان با بازآرایی‌های ژئوپلیتیکی رخ داده است، در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نظم اقتصادی جهانی که از زمان جنگ جهانی دوم برقرار بوده را مختل می‌کند.
ترامپ به اوپک و رهبر غیررسمی آن، عربستان سعودی، فشار آورده تا قیمت‌های نفت را کاهش دهند و از ریاض خواسته تا ۱ تریلیون دلار در ایالات متحده سرمایه‌گذاری کند. او قرار است در اولین سفر خارجی خود در ماه می به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر کند.