تنها معدن عناصر نادر خاکی آمریکا در میانه جنگ تجاری با چین

تنها معدن عناصر نادر خاکی ایالات متحده، واقع در معدن مونتین پس (Mountain Pass) در بیابان موهاوی کالیفرنیا، که توسط شرکت MP Materials اداره می‌شود، از زمان اعمال محدودیت‌های صادراتی چین بر هفت فلز سنگین در پاسخ به تعرفه‌های رئیس‌جمهور دونالد ترامپ، با تماس‌های متعددی از شرکت‌های نگران مواجه شده است.

این معدن، که تنها منبع فعال استخراج عناصر نادر خاکی در آمریکا است، در مرکز جنگ تجاری فزاینده بین دو اقتصاد بزرگ جهان قرار گرفته است.

محدودیت‌های صادراتی چین و تعرفه‌های 125 درصدی این کشور بر واردات مواد معدنی از آمریکا، فعالیت‌های MP Materials را تحت فشار قرار داده و این شرکت را وادار به توقف ارسال کنسانتره عناصر نادر خاکی به چین برای فرآوری کرده است. این تحولات نه‌تنها پیامدهای اقتصادی، بلکه نگرانی‌های امنیت ملی را نیز به دنبال داشته است، زیرا عناصر نادر خاکی در تولید فناوری‌های پیشرفته، خودروهای برقی، و تجهیزات نظامی حیاتی هستند.

 وضعیت کنونی معدن مونتین پس و واکنش به تعرفه‌ها

مت اسلوستر ، سخنگوی MP Materials، اظهار داشت: «بر اساس تعداد تماس‌های دریافتی، اثرات محدودیت‌های صادراتی چین بلافاصله احساس شده است.» این شرکت، که معدن مونتین پس را در سال 2017 از ورشکستگی شرکت قبلی مولی‌کورپ (Molycorp) خریداری کرد، اعلام کرده است که فروش مواد معدنی حیاتی تحت تعرفه‌های 125 درصدی چین نه از نظر تجاری منطقی است و نه با منافع ملی آمریکا هم‌راستا. در نتیجه، MP Materials تصمیم گرفته است ارسال کنسانتره عناصر نادر خاکی به چین، که پیش‌تر بیش از 70 درصد درآمد این شرکت از فروش آن تأمین می‌شد، را متوقف کند. در عوض، این شرکت در حال فرآوری نزدیک به نیمی از تولید خود در کالیفرنیا و ذخیره‌سازی مابقی است، در حالی که ظرفیت فرآوری داخلی خود را گسترش می‌دهد.

معدن مونتین پس سالانه حدود 50,000 تن کنسانتره عناصر نادر خاکی تولید می‌کند که شامل 17 فلز تخصصی مانند نئودیمیم و پرازئودیمیم است. این عناصر، که به‌عنوان عناصر نادر خاکی سبک شناخته می‌شوند، اجزای اصلی مگنت‌های دائمی مورداستفاده در موتورهای خودروهای برقی، توربین‌های بادی، و دستگاه‌های الکترونیکی هستند. این شرکت همچنین در حال توسعه یک کارخانه تولید مگنت‌های عناصر نادر خاکی در فورت ورث، تگزاس است که قرار است مگنت‌هایی برای خودروهای برقی شرکت جنرال موتورز تولید کند، گامی که بخشی از تلاش‌های MP Materials برای بازسازی زنجیره تأمین کامل عناصر نادر خاکی در ایالات متحده است.

جنگ تجاری آمریکا و چین: تأثیر بر زنجیره تأمین

جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین، که با اعمال تعرفه‌های گسترده توسط دولت ترامپ تشدید شده، زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. چین، که حدود 70 درصد از استخراج جهانی و 90 درصد از فرآوری عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد، از این مواد به‌عنوان ابزاری ژئوپلیتیکی استفاده کرده است. در پاسخ به تعرفه‌های آمریکا، پکن محدودیت‌های صادراتی بر عناصری مانند ساماریوم، گادولینیم، تربیوم، دیسپروزیم، لوتسیم، اسکاندیم و ایتریم اعمال کرده است. این محدودیت‌ها، هرچند به‌صورت ممنوعیت کامل نیستند، نیازمند مجوزهای صادراتی ویژه هستند که هنوز سیستم صدور آن‌ها به‌طور کامل توسط پکن راه‌اندازی نشده است.

این اقدام چین به دنبال اعمال تعرفه‌های 25 درصدی بر خودروها و قطعات خودرویی وارداتی توسط ترامپ صورت گرفت، که به گفته کارشناسان، هزینه‌های تولید را برای خودروسازان آمریکایی افزایش خواهد داد.

استیو کریستنسن، مدیر اجرایی ائتلاف باتری مسئول، هشدار داد که برخی تولیدکنندگان باتری ممکن است ظرف چند هفته با کمبود عناصر کلیدی مواجه شوند. به‌عنوان مثال، قیمت آنتیموان، یک ماده معدنی حیاتی که در باتری‌های سرب-اسید استفاده می‌شود، از زمان محدودیت‌های صادراتی چین در سال گذشته بیش از دو برابر شده است.

 اهمیت استراتژیک عناصر نادر خاکی

عناصر نادر خاکی، برخلاف نامشان، در بسیاری از نقاط جهان یافت می‌شوند، اما استخراج و فرآوری آن‌ها فرآیندی پیچیده، پرهزینه و اغلب با اثرات زیست‌محیطی قابل‌توجه است. این عناصر در طیف گسترده‌ای از محصولات، از تلفن‌های هوشمند و تلویزیون‌ها گرفته تا موتورهای جت نظامی، سیستم‌های هدایت موشکی، و لیزرها، نقش حیاتی دارند. به‌ویژه، در بخش نظامی، عناصری مانند نئودیمیم و دیسپروزیم برای تولید مگنت‌های پیشرفته در جنگنده‌هایی مانند اف-22 و اف-35 ، زیردریایی‌ها، و پهپادها ضروری هستند. شرکت لاکهید مارتین، تولیدکننده اف-22، اعلام کرده است که به‌طور مداوم زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی خود را ارزیابی می‌کند تا دسترسی به مواد حیاتی برای مأموریت‌های مشتریانش را تضمین کند.

چین از دهه 1980 با سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های استخراج و فرآوری، به تسلط بر بازار جهانی عناصر نادر خاکی دست یافته است. این کشور در سال 2010 با توقف صادرات به ژاپن در جریان یک مناقشه دیپلماتیک، توانایی خود را برای استفاده از این مواد به‌عنوان اهرم سیاسی نشان داد. در سال‌های اخیر، پکن محدودیت‌هایی بر سایر مواد معدنی حیاتی مانند گالیوم، ژرمانیوم، گرافیت و آنتیموان اعمال کرده است، که نگرانی‌ها در مورد آسیب‌پذیری زنجیره تأمین غرب را افزایش داده است.

 چالش‌های MP Materials و تلاش برای خودکفایی

معدن مونتین پس، که در سال 1948 تأسیس شد و زمانی بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر نادر خاکی در جهان بود، در دهه 1980 با ظهور چین به‌عنوان تولیدکننده غالب، جایگاه خود را از دست داد. پس از ورشکستگی مولی‌کورپ در سال 2015، MP Materials این معدن را با هزینه 20.5 میلیون دلار خریداری کرد و از آن زمان حدود یک میلیارد دلار برای بازسازی زنجیره تأمین داخلی سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت در سال 2023 فرآوری عناصر نادر خاکی را در کالیفرنیا از سر گرفت، که اولین تلاش در خاک آمریکا از سال 2015 محسوب می‌شود. بااین‌حال، ظرفیت فرآوری داخلی هنوز محدود است و نمی‌تواند تمام تقاضای آمریکا را تأمین کند.

یکی از چالش‌های اصلی MP Materials، وابستگی تاریخی به چین برای فرآوری کنسانتره بود. پیش‌تر، این شرکت کنسانتره خود را تحت قرارداد با شرکت چینی شنگه ریسورسز (Shenghe Resources)، که 9.9 درصد سهام غیررأی‌دهنده در MP Materials دارد، به چین ارسال می‌کرد. توقف این ارسال‌ها به دلیل تعرفه‌های چین، MP Materials را مجبور به یافتن بازارهای جایگزین، مانند ژاپن و کره جنوبی، کرده است. این شرکت همچنین در حال رقابت با لیناس کورپ (Lynas Corp)، بزرگ‌ترین تولیدکننده و فرآورنده عناصر نادر خاکی خارج از چین در استرالیا، است.

MP Materials برای غلبه بر این چالش‌ها، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های فرآوری انجام داده است. این شرکت 200 میلیون دلار برای راه‌اندازی مجدد تجهیزات غیرفعال و ساخت یک کوره بزرگ در مونتین پس هزینه کرده و قصد دارد کارخانه کلر-قلیایی این معدن را بازسازی کند تا با بازیافت پساب و تولید اسید هیدروکلریک و سود سوزآور، هزینه‌های فرآوری را کاهش دهد. علاوه بر این، کارخانه جدید در تگزاس، که قرار است تا پایان سال جاری تولید تجاری مگنت‌ها را آغاز کند، گام مهمی در جهت خودکفایی آمریکا در زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی است.

حمایت‌های دولتی و چشم‌انداز آینده

دولت آمریکا، به‌ویژه در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، عناصر نادر خاکی را به‌عنوان مواد حیاتی برای دفاع ملی معرفی کرده و از تولید داخلی حمایت کرده است. وزارت دفاع آمریکا در سال‌های اخیر نزدیک به 400 میلیون دلار از طریق قانون تولید دفاعی برای توسعه زیرساخت‌های عناصر نادر خاکی، از جمله سرمایه‌گذاری در مونتین پس و شرکت استرالیایی لیناس، هزینه کرده است. ترامپ همچنین دستور تحقیقات امنیت ملی برای بررسی تعرفه‌های جدید بر واردات مواد معدنی حیاتی را صادر کرده است، که می‌تواند به توسعه معادن جدید در ایالت‌هایی مانند نبراسکا و وایومینگ منجر شود.

بااین‌حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که ایجاد زنجیره تأمین کامل عناصر نادر خاکی در آمریکا فرآیندی زمان‌بر است. فابیان ویلالوبوس ، مهندس مؤسسه رند، اظهار داشت: «جداسازی عناصر نادر خاکی سنگین از سبک، جایی است که چین برتری دارد و زنجیره تأمین در آن آسیب‌پذیر است.» حتی با سرمایه‌گذاری‌های کنونی، تأسیسات جدید آمریکا تنها قادر به تولید کسری از ظرفیت 220,000 تنی چین خواهند بود، که پنج برابر ظرفیت کل جهان خارج از چین است. گراسلین باسکاران، تحلیلگر مسائل اقتصادی، تأکید کرد که تکمیل زنجیره تأمین «از معدن تا مگنت» تا سال 2027 زمان می‌برد و نیازمند سرمایه، اراده سیاسی، و نیروی کار متخصص است.

 تأثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی

استخراج و فرآوری عناصر نادر خاکی با چالش‌های زیست‌محیطی قابل‌توجهی همراه است. این فرآیند می‌تواند به آلودگی آب‌های زیرزمینی با مواد رادیواکتیو و تولید پسماندهای خطرناک منجر شود. چین، با استانداردهای زیست‌محیطی کمتر سخت‌گیرانه، توانسته است هزینه‌های تولید را پایین نگه دارد، درحالی‌که آمریکا با مقررات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه‌تر مواجه است. MP Materials ادعا می‌کند که از فناوری‌های پیشرفته برای کاهش اثرات زیست‌محیطی استفاده می‌کند، اما نظارت مداوم برای اطمینان از پایداری این عملیات ضروری است.

از منظر اجتماعی، معدن مونتین پس فرصت‌های شغلی قابل‌توجهی ایجاد کرده است. این شرکت در حال حاضر حدود 400 نفر را استخدام کرده و قصد دارد این تعداد را افزایش دهد. این مشاغل نه‌تنها به اقتصاد محلی کالیفرنیا کمک می‌کنند، بلکه به کاهش وابستگی آمریکا به زنجیره‌های تأمین خارجی نیز یاری می‌رسانند.

 نتیجه‌گیری

معدن مونتین پس و تلاش‌های MP Materials برای بازسازی زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی در ایالات متحده، در میانه جنگ تجاری با چین، به‌عنوان یک ضرورت استراتژیک برجسته شده است. این شرکت با سرمایه‌گذاری‌های کلان، حمایت‌های دولتی، و تمرکز بر بازارهای غیرچینی، در حال کاهش وابستگی آمریکا به چین است. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند ظرفیت محدود فرآوری، رقابت با تولیدکنندگان جهانی، و نگرانی‌های زیست‌محیطی همچنان پیش روی این صنعت قرار دارند. موفقیت MP Materials نه‌تنها به توانایی آن در مقیاس‌پذیری عملیات بستگی دارد، بلکه به سیاست‌های دولت آمریکا برای حمایت از توسعه زیرساخت‌ها و نیروی کار متخصص نیز وابسته است.